Bij Enver hebben we veel verschillende hulpvormen, expertises en kennis in huis. Met elkaar werken we dagelijks aan het ondersteunen van kinderen, jongeren en gezinnen. Om een inkijkje in ons werk te geven delen we blogs geschreven door onze hulpverleners. Deze blog is geschreven door Mick Bevk, systeemtherapeut bij Enver.
Hummen en knikken is een vaardigheid die vaak van pas komt als je – zoals wij dat in jeugdzorgland noemen – wil aansluiten bij cliënten. In ons Ouderschap en Scheiding (O&S) team van Enver Rotterdam werken we met cliënten die veel boosheid met zich meedragen. Ik heb inmiddels geleerd dat die vaardigheid daar minder toepasselijk en zelfs contraproductief kan zijn.
Als je humt word je nauwlettend door de cliënt bekeken, die lijkt te willen checken: ‘het is toch wel instemmend gehum?’ En als je knikt: ‘U vindt dus ook dat de ander ons kind absoluut niet serieus neemt’. Hoewel dat meestal niet is wat ik dan vind, kan ik daarover geen discussie voeren. We moeten immers juist uit het ‘wie-heeft-er-nu-gelijk-gedoe’.
We leerden hierover ooit een mooie metafoor. Een cursusleidster* vertelde ons team: “Soms lukt het gewoon niet het conflict te laten voor wat het is en je niet te laten beïnvloeden. Je wordt dan ongewild meegezogen in de maalstroom van boze gedachten en gevoelens. Wat kun je dan doen? Wacht op een goed moment om uit die maalstroom te stappen en je rust te hervinden.”
Monster
In een conflict spelen tegengestelde standpunten, harde gevoelens en gebrek aan nuancering een rol. Om uit de maalstroom van boze gedachten en gevoelens te stappen kan het helpen om te beseffen dat niet de ouders de monsters zijn, maar het conflict zelf. Het conflict is een veelarmig monster met veel aantrekkingskracht en verregaande destructieve invloed. Bij alles wat wij als hulpverleners binnen de hoog conflict scheidingscontext doen of zeggen, moeten we ons afvragen: ‘Zwengelt dit het conflict verder aan?’. Als het antwoord hierop ja is, moeten we het niet doen. Denken in termen van gelijk of geen gelijk is een signaal dat ook wij in het conflict gevangen zitten. De werkbaarheid van het conflict zit in het betekenis geven en niet in het zoeken naar de waarheid.
Ingewikkeld
Neutraal luisteren zonder een mening te vormen is een ding. Ouders helpen (in plaats van de andere ouder te bestrijden) hun kinderen weer in beeld te krijgen en een meer kalm brein te bereiken, is uitermate ingewikkeld. ‘Als ik jou gelijk geef, diskwalificeer ik de andere ouder. Jouw kind schiet daar niets mee op en ik zwengel het conflict aan met de andere ouder.’
Mijn werk vraagt dus om positie kiezen, om directief en stellend durven zijn, zonder de ouder(s) te beschuldigen. Stelling nemen is tegengesteld aan alles wat we leerden als hulpverleners, ook daarom is het moeilijk. Die basishouding is ingewikkeld! Zeker als ouders zich – gesteund door hun goedbedoelende netwerk en soms zelfs door eerdere hulpverleners – al jarenlang diep in hun loopgraven hebben ingegraven. De tegenkrachten van het conflictmonster zijn ijzersterk, als je niet uitkijkt brengen ze je aan het wankelen. Soms denk je verder te zijn dan toen je zes jaar geleden begon, om dan twee weken later te verzuchten: “Het is niet te doen, deze doelgroep”.
Oefening
In de zoektocht naar de juiste basishouding heb ik een inspirerende podcast met een interview met Lieve Cottyn ontdekt. Deze luisterde ik afgelopen weekend voor de vijfde keer (gaat sneller dan het boek lezen). Cottyn verwoordt het hierin heel goed:
“Leer weer naar je kind te luisteren en te kijken, ouder. Zou je kind het anders kunnen zien dan jij het ziet? Laat jouw kind een eigen mening ontwikkelen. Jullie zijn gescheiden, houd op invloed te willen blijven uitoefenen op het andere huis, de andere ouder. Jullie kind moet met de twee ouders door het leven die het heeft.”
Cottyn verwoordt precies hoe ons team erin staat. We staan er voor de mogelijkheid tot contact met beide ouders open te houden. Dit is immers van grote positieve invloed op de ontwikkeling van het kind. Een duidelijke visie, stevig in je schoenen staan en goed reflecteren zijn helpend in dit werk. Maar die basishouding, vraagt veel oefening.
*Cursus Parallel solo ouderschap door Sterk Huis uit Goirle – O.a. Marieke Zaad in november 2021 Team O&S RR
Boek daarbij: Blijven staan ondanks de storm. Handvatten voor ouders in een hoogconflictscheiding Christel Cornelis, Vanessa Maes
**Boek: Lieve Cottyn Complexe scheiding – Uit de maalstroom van conflict, 2021